8. Sınıf Fen Bilimleri Mevsimler ve İklim

Merve'nin, yurt dışında yaşayan arkadaşı Berna ile telefon konuşması şu şekildedir:

Merve : Temmuz ayı İzmir’de çok sıcak geçiyor. Hiç rüzgâr esmiyor. Havanın nemi artıyor. Orada hava durumu nasıl ?

Berna : Burada şu an yaşanan mevsim nedeniyle devam eden yoğun sis ve kar yağışı var. Ulaşım olumsuz etkilendiği için uçak seferleri iptal edildi. Bu hafta Türkiye'ye gelmeyi düşünmüştüm bu yüzden gelemedim.

Şekilde yerküre üzerinde numara ile gösterilen dört yer verilmiştir.

Buna göre Berna'nın yaşadığı şehrin, numaralı yerlerin hangisinde bulunması beklenir ?

Aşağıdaki görselde 21 Haziran tarihinde Dünya'nın Güneş karşısındaki durumu gösterilmiştir.

Buna göre 21 Haziran'da,

1. Güney Yarım Küre'de en uzun gece yaşanır.
2. Dünya üzerindeki tüm noktalarda gece - gündüz süreleri eşitlenir.
3. Kuzey Yarım Küre'de sonbahar mevsimi sona erer, kış mevsimi başlar.

durumlarından hangileri yaşanır ?

Aşağıda dünyanın farklı yerlerinde yaşayan 3 arkadaş arasındaki konuşma yer almaktadır.

Barış: Benim yaşadığım yerde 21 Aralık'tan sonra gece süresi kısalmaya başlar.

Cemal: Buraya güneş ışınları yılda iki kez dik açıyla gelir.

Nisa: Yaşadığımız yerde 22 Eylül'de gece süresi, gündüz süresinden daha uzundur.

Buna göre öğrencilerin yaşadığı yerlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangileri söylenebilir ?

1. Barış, Kuzey Yarım Küre'de yaşamaktadır.
2. Cemal'in yaşadığı yer, ekvator üzerindedir.
3. Nisa ile Barış, farklı yarım kürelerde yaşamaktadır.

Aşağıdaki grafik, 21 Haziran'da K, L ve M şehirlerinde yaşanan gece ve gündüz sürelerini göstermektedir.

Bu grafiğe göre K, L ve M şehirlerinin Dünya üzerindeki konumları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir ?

Aşağıdaki grafikte iki şehrin aynı yıl içinde hesaplanan aylık ortalama sıcaklık değerleri “°C” cinsinden verilmiştir.

Buna göre bu şehirlerle ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz ?

Mesut, arkadaşı Selim ile konuşurken Karadeniz Bölgesi'nde yaşadığını ve bu bölgenin her mevsim yağışlı olduğunu söylemektedir. Selim ise Şanlıurfa'da yaşadığını ve yazın gelmesiyle son beş gündür havanın daha sıcak olduğunu söylemektedir. Hatta dün sıcaklığın 50 °C'ye kadar çıktığını belirtmektedir.

Mesut ve Selim'in konuşmalarına bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez ?

1. Geniş bir bölgede uzun yıllar devam eden atmosfer olayları
2. Küresel ısınmanın etkileri
3. Bir bölgedeki kuraklığın yıllara bağlı değişimi
4. Haftalık hava durumu tahmini

Yukarıdakilerden hangisi bir iklim bilimcinin ( klimatolog ) öncelikli çalışma konularından biri değildir ?

Buna göre aşağıdakilerden hangisi iklim değişikliğinin neden olduğu olumsuz sonuçlar arasında yer almaz ?

Kuzey yarım kürede yaşayan bir araştırmacı Güneş’in, takvim yapraklarında bulunan doğuş ve batış saatlerinden faydalanarak, yaşadığı şehrin gece ve gündüz sürelerini bir ay boyunca hesaplıyor. Elde ettiği verilerle aşağıdaki grafiği çiziyor.

Buna göre L gününde ve sonrasında yaşanan olaylarla ilgili,

1. L gününde Güneş ışınları Ekvator’a dik açıyla düşer.
2. Güney yarım kürede gündüz süreleri kısalmaya başlar.
3. Kuzey yarım kürede sonbahar mevsimi başlar.

çıkarımlarından hangileri kesinlikle doğrudur ?

Yeryüzündeki su kaynaklarından buharlaşarak oluşan nem; yağmur, kar, dolu, çiy veya kırağı olarak yeryüzüne tekrar döner. Bunları, 0ºC’nin altında veya 0ºC’nin üstünde oluşan hava olayları şeklinde sınıflandırmak mümkündür. Örneğin sıvı haldeki çiy ve yağmur, 0ºC’nin üstündeki ortamlarda oluşur.

Aşağıda Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketini sürdürürken belli bir tarihteki konumu verilmiştir.

Dünya üzerinde konumları gösterilen K ve L şehirlerinde, aşağıdaki hava olaylarından hangilerinin oluşma ihtimali daha fazladır ?

1. Yüksek basınç alanı ⇒ basınç değeri çevresine göre fazla olan yerdir.
2. Rüzgar ⇒ Yatay yönde meydana gelen hava hareketidir.
3. Nem ⇒ Havadaki su buharıdır.

Yukarıda verilen kavramlar ve tanımlarından hangisi yada hangileri doğrudur ?

Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi sonucunda, Dünya üzerindeki herhangi bir noktaya Güneş ışınlarının geliş açısı yıl içinde değişiklik göstermektedir. Işınların düşme açısı azaldıkça, yüzeye bıraktığı ısı enerjisi de azalmaktadır. Bu iki durum aynı anda farklı yarım kürelerde farklı mevsimlerin yaşanmasına neden olmaktadır.

Görselde Dünya yüzeyindeki K, L, M noktaları ve bu noktalara gelen Güneş ışınları verilmiştir.

Verilen bilgilerden yola çıkarak,

1. K noktasında yaz mevsimi yaşanmaktadır.
2. Belirtilen noktalar arasında Güneş ışınlarını en dar açıyla alan M noktasıdır.
3. Belirtilen noktalara konulan özdeş cisimlerden L noktasındakinin daha çok ısınması beklenir.

çıkarımlarından hangilerine ulaşılır ?

“Karadeniz açıklarındaki kuru yük gemileri ve Karadeniz’de avlanan balıkçı tekneleri, meteorolojinin şiddetli fırtına ve poyraz uyarısı ile İnebolu Limanı’na sığındı. Balıkçılar, geçmiş yıllarda bu kadar kötü hava koşullarıyla karşılaşmadıklarını ancak bu yıl şiddetli poyraz nedeniyle denize açılamadıklarını belirttiler.”

Bu haber metnine göre hava durumu ile ilgili;

1. insanların yaşamsal faaliyetlerini etkilediği,
2. değişken olabileceği,
3. iklimin genel özellikleriyle ters düşmeyeceği

çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir ?

• Gündüz - gece oluşumu
• Günlük sıcaklık farkı

Bu olayların gerçekleşme nedeni aşağıdakilerden hangisinde en iyi belirtilmiştir ?

1. Fosil yakıtların yakılması
2. Doğal kaynakların bilinçsiz kullanılması
3. Temiz enerji kaynaklarının tercih edilmesi

Yukarıdakilerden hangisi yada hangileri küresel ısınmanın sebeplerindendir ?

Eksen eğikliğine ve Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketine bağlı olarak Ekvator dışındaki yerlerde gece gündüz süresi yıl içerisinde değişiklik gösterir. Örneğin 21 Haziran tarihinde Güney Yarım Küre’de bulunan yerler yıl içindeki en uzun geceyi yaşarlar, 21 Aralık tarihinde ise bu durumun tam tersi Kuzey Yarım Küre’de en uzun gece yaşanır. Aynı zamanda 21 Haziran tarihinde Dünya üzerindeki herhangi bir noktadan kuzeye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar.

Aşağıdaki görselde P, R ve S şehirlerinin Dünya üzerindeki konumları gösterilmektedir.

Verilen bilgilerden hareketle bu şehirlerin 21 Aralık tarihindeki gece sürelerinin sıralanışı hangi seçenekte doğru verilmiştir?

Dünya’nın yıllık hareketine bağlı olarak mevsimlerin başlangıcı yarım kürelere göre farklılık göstermektedir. Aynı şekilde bir yarım kürede yılın en uzun gecesi yaşanırken diğer yarım kürede ise en uzun gündüz yaşanır.

Dünyanın değişik bölgelerinde yaşayan Türk öğrenciler, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı için Türkiye’ye gelmiştir. Birbirleriyle tanışan öğrencilerin yaşadıkları yer ile ilgili konuşmaları şu şekildedir:

• Emin : Yaşadığımız yerde 21 Aralık’ta yılın en uzun gündüzü yaşanır.
• Tuğçe : Benim yaşadığım yerde yıl boyunca daima 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşanır.
• Anıl : Benim yaşadığım yerde ise 21 Haziran’da yaz mevsimi başlar.
• Ümit : Yaşadığım şehirde yılın yalnız iki gününde gece ve gündüz süreleri birbirine eşittir.

Bu bilgilere göre öğrencilerden hangisinin yaşadığı yer kesin olarak Kuzey Yarım Küre’dedir?

Kara ve denizler Güneş’ten aynı miktarda ısı almalarına rağmen denizler karalara göre daha yavaş ısınıp daha yavaş soğur. Dolayısıyla aynı bölgede gündüzleri karalar, denizlere göre daha hızlı ısınırken geceleri daha hızlı soğur. Bu da bölgeler arasında sıcaklık etkisiyle basınç farkları oluşturarak havanın yatay ve dikey yönlü hareket etmesine neden olur.

Aşağıdaki görselde A ve B bölgeleri arasında havanın yatay yönlü hareketi gösterilmiştir.

Buna göre söz konusu bölgelerin sıcaklık durumları ve hava hareketleri ile ilgili,

1. A bölgesinin sıcaklığı B bölgesine göre daha yüksektir.
2. Geceleyin havanın ters yönde hareket etmesi beklenir.
3. B bölgesi gece ve gündüzleri daima yüksek basınç alanı hâlindedir.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

İklim, geniş bir alanda uzun süre gözlenen sıcaklık, nem, hava basıncı, rüzgâr ve yağış gibi hava olaylarının ortalamasıdır. Hava durumu ise, daha dar bir alanda, kısa süre içinde görülen hava olaylarıdır.

Fen Bilimleri dersinde iklim ve hava durumu kavramlarını pekiştirmek isteyen öğretmen, öğrencilerinden iklim ve hava durumu örneklerini içeren birer kart hazırlamalarını istemiştir. Bir öğrencinin hazırladığı kartlar aşağıdaki gibidir:

Kartlardaki bilgilerin tamamen doğru olması için hangi ifadelerin birbiriyle yer değiştirmesi gerekir ?

İklim ve hava olayları, birbiri ile ilişkili ancak farkları olan kavramlardır. İklim, geniş bir bölgede uzun yıllar devam eden atmosfer olaylarının ortalamasıdır. Hava olayları ise dar bir alanda ve kısa süre içinde görülen atmosfer olaylarıdır.

Ahmet, beş gün boyunca her sabah aynı saatte hava olaylarını gözlemlemek için gökyüzünü incelemiş ve termometreyi balkondaki gölge bir yere asarak hava sıcaklığını ölçmüştür. Yaptığı ölçüm ve gözlemleri sonucunda oluşturduğu tablo aşağıdaki gibidir:

Ahmet’in oluşturduğu hava gözlem tablosu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?